De Languedoc komt van ver. In de middeleeuwen opgejaagd als ketters, vernederd door de Paus en de Franse koning, nadien door Napoleon gedwongen om zowat gratis wijn te leveren zodat hij het gemor van zijn onderbetaalde soldaten kon smoren, maar nu meer en meer zichzelf. Nadat de Occitaanse wijnbouwers het juk van de ‘goedkope slobberwijn’ van zich af goodien, bieden ze nu premiumwijn met een hoog natuurlijk gehalte voor wie er oog voor heeft. 

De tijd ligt ook achter ons dat het cachet ‘terroirwijn’ voorbehouden leek voor dure Bourgogne en Bordeaux. Na eeuwen van hard labeur in de wijngaard weet men in de Midi perfect welke gemeentelijke percelen van uitzonderlijke kwaliteit zijn. Die percelen groeperen zich in kleinere appellaties die zich onderscheiden van de generieke appellatie AOP Languedoc en die zich trouwens hebben verenigd in een informele groepering die luistert naar de naam ‘Le Cercle des Terroirs’. 

Neem nu het voorbeeld van Grés de Montpellier. In 1993 vonden de wijnbouwers dat hun wijnen een bovengemiddelde kwaliteit hadden, de reden lag letterlijk voor het rapen. De bodem waarop de wijnranken groeien heeft iets aparts: die ligt bezaaid met dikke keien (grés) die doen denken aan de dikke ronde keien van Châteauneuf-du-Pape, galets roulés genaamd. Ze wilden erkenning voor hun wijnen door de lancering van een nieuwe Appellation d’Origine Protégée, wat we in het Nederlands BOB of Beschermde Oorsprongsbenaming noemen: Grés de Montpellier dus. 

Maar dat gaat in Frankrijk niet zomaar: het wijndepartement van het landbouwministerie (INAO) stelt daarvoor een hele procedure op. En het kan ook niet zomaar in één keer. Als wijnproductieregio moet je eerst erkend worden als DGC (Dénomination Géographique Complémentaire). Dat betekent dat je de voorgestelde streeknaam mag toevoegen aan een bestaande AOP. Deze fase verliep gunstig voor de wijnbouwers zodat 10 jaar later (2003) de DGC Languedoc – Grès de Montpellier werd geofficialiseerd. Pas eind november vorig jaar (2023) werd de AOP Grés de Montpellier goedgekeurd, zonder toevoeging van Languedoc las u nog kan volgen. Hierdoor krijgt de appellatie een Cru-statuut vanaf het oogstjaar 2024. Nu wacht men nog op de erkenning door Europa…

Van ecologisch over biologisch tot syntropisch

Niet langer dan 15 jaar geleden hoorden we een eigenaar van enkele wijnkastelen in Bordeaux beweren dat hij een Faugères had gedronken en dat hij tot zijn stomme verbazing had gemerkt dat de wijn niet alleen correct gemaakt was, maar ook nog lekker. Heus?

Over Faugères gesproken, het is een van die kleinere appellaties die geen ‘Languedoc’ hoeven te vermelden op hun etiket. Een en ander wil nog niet zeggen dat een generieke Languedoc niet lekker kan zijn. Maar er is een verschil. Faugères, net als heel wat andere gemeenteappellaties die het verschil willen maken, onderscheidt Faugères zich op het vlak van duurzaamheid. Het is er al sinds 2008 verboden om onkruidverdelgers te gebruiken en men is verplicht grassen te laten groeien tussen de rijen wijnstokken die meestal op een bodem van leisteen zijn aangeplant. Liefst 75% van de wijnbouwers werkt er gecertificeerd biologisch.

In Minervois-la-Livinière‘, dat voortaan ‘Cru La Livinière’ op zijn labels mag zetten, gaat wijnbouwer Frantz Vènes nog verder dan biologische teelt, hij kiest voor ‘syntropische’ landbouw. Hij plantte naast de wijnvelden amandelbomen en truffeleiken, verbouwt graan en kikkererwten om voor biodiversiteit te zorgen. Denkt u nu bij uzelf: ‘maar zo was het vroeger toch overal?’ inderdaad was het vroeger zo, toen boeren enkel wat wijn voor eigen gebruik maakten, maar dan spreken van vóór de introductie van tractor en pesticiden. Vènes laat de wijngaarden begrazen door schapen om de grond te verbeteren, liever dan zware machines te gebruiken, want die drukken de grond aan en dat is nefast voor de drainage en het leven in de bodem.

La Clape is dan weer een geologisch fenomeen: een bultige heuvel van 214 m hoog vlak aan de Middellandse Zee, waar de ziektekiemen door de zeewind worden weggeblazen nog voor ze voet aan grond (en blad) krijgen zetten. Nog een eiland ten tijde van de Romeinen (‘Insula Laci’). De begroeiing met pijnbomen en garrigue (kreupelhout met wilde kruiden) vormt de kern van Parc Naturel Régional de la Narbonnaise. De wijnbouwers hebben er allemaal het Natura 2000 Charter moeten ondertekenen en in het kader daarvan lopen er permanent 400 schapen rond op de (ca.) 800 hectare wijngaarden. Meer dan een kwart van de wijnbouwers zijn biologisch

gecerticieerd of in conversie. 

Boutenac, gelegen in de erg grote appellatie Corbières, is een apart geval. Net als in La Clape gaat het over een heuvel met bijzondere eigenschappen. Niet de zee is hier de bepalende factor, maar de bodem die bijzonder rijk is aan leisteen. Het gevolg is dat één druivenras, met name de Carignan, hier uitzonderlijke resultaten geeft. In de hele sector van Boutenac gebruikt geen enkele wijnbouwer nog insecticiden. Men plant er bomen midden in de wijngaarden om schaduwzones te creëren en nuttige dieren, zoals roofvogels aan te trekken.

Terrasses du Larzac is een fenomeen. Hier bestond lange tijd niets, tenzij links en rechts een boer die wat wijn maakte voor zichzelf. Tien jaar geleden besloten een tiental wijnbouwers dan het appellatie-decreet aan te vragen. Larzac is in feite een bergachtig massief waartussen, in de glooiingen of ‘terrassen’ mogeljkheden zijn voor wijnbouw. Bij ‘Languedoc’ denken we aan een verzengende zomerse hitte. Maar hier zijn er drie elementen die voor afkoeling zorgen: het Centraal Massief waarvan het een uitloper is, de zee in de verte en een groot meer, de Lac de Salagou, die bekend staat om zijn oevers die rood uitslaan vanwege de kleisoort (lokaal ruffes genaamd) die hier dominant is. De natuur is hier zo verbluffend dat 75% van de wijnbouwer spontaan biologisch wil werken en ook gecertificeerd is.

Jonge appellaties zoals Terrasses du Larzac en Grés de Montpellier trekken veel jonge mensen aan. En dat zijn niet allemaal kinderen van wijnbouwers. Sommigen hebben een korte, maar succesvolle carrière achter de rug en besluiten al hun spaargeld en euvele moed in een wijngaard te steken. Vandaar ook dat er goed nagedacht wordt hoé men dat doet. Men denkt aan de toekomst en die zal ecologisch zijn, of er helemaal niet zijn…

Vino's Wijnselectie

• Domaine Pujol Minervois ‘Saint-Fructueux’, €24,00 (HVE3)
Bij Château-Vini

• Domaine de Cébène Ex-Arena Faugères, €16,50 (biodynamisch)
Bij Matthys-Wines

• Château Maris ‘Naïve’, Cru La Livinière, €25 (biodynamisch)
Bij Cordier-Wines

• Château Saint-Estève ‘Ganymède’, Corbières Cru Boutenac, €35,90 (HVE3)
Bij Magnus Wijnen

• Château de la Liquière ‘L’Ampoule’, Faugères, €12,90 (bio)
Bij Santé Wines

• Le Clos Rouge ‘Alerte Rouge’, Terrasses du Larzac, €21,86
Bij Le Palais du Vin

• Château Castigno Blanc, Saint-Chinian, €32,90
Bij Ad Bibendum

• Maison Castel 'Séries Limitées, Languedoc Pézenas, €22,30
Bij De Keyzer Drinks