Ter gelegenheid van de Wereldabsintdag op 5 maart en de Internationale Vrouwendag op 8 maart hadden we het genoegen om in gesprek te gaan met Marie-Claude Delahaye, een toonaangevende historica voor absint. Als onderzoekster en hoofddocente in de celbiologie raakte ze gepassioneerd door deze mythische drank, wat haar ertoe bracht verschillende boeken te schrijven, waaronder L’Absinthe, histoire de la fée verte en L’Absinthe au féminin … Haar werk bleef echter niet beperkt tot publicaties: ze is ook de oprichtster van het absintmuseum in Auvers-sur-Oise, een unieke plek die de geschiedenis en invloed van deze drank belicht door de lens van kunst en samenleving.

In dit interview spreekt ze over de weinig bekende rol van vrouwen in de geschiedenis van absint, de huidige perceptie van deze drank en de uitdagingen voor de toekomst ervan.

Hoe is uw passie voor absint ontstaan en wat fascineert u er het meesteaan?

Allereerst ben ik wetenschapper. Ik doceerde celbiologie aan geneeskundestudenten en had nooit de tijd gehad om me te verdiepen in de geschiedenis van de 19e eeuw, enzovoort. Tijdens een wandeling over de rommelmarkt zag ik een mooi versierd lepeltje met gaatjes erin, en ik vroeg me af waar dat voor kon dienen. Wat eet je met een lepel met gaatjes? De verkoper legde me uit dat het voor absint was.

Ik had dat woord nog nooit gehoord. Hij vertelde me dat het een verboden drank was die mensen krankzinnig maakte.

Op dat moment trokken twee woorden mijn aandacht: “verboden” en “krankzinnig”. Dat prikkelde mijn nieuwsgierigheid. Vanuit dat eerste lepeltje begon ik beetje bij beetje de 19e eeuw te ontdekken: het sociale leven, de kunstenaars, de affiches… kunst in al haar vormen. Ik werd niet alleen geïnteresseerd, ik werd gefascineerd.

Zo begon een reis van veertig jaar, die uiteindelijk leidde tot de oprichting van een museum met de collectie die ik in 1981 begon. Het museum werd geopend in Auvers-sur-Oise, een plaats waar het perfect thuishoort, aangezien Théodore en Vincent Van Gogh er begraven liggen en het een belangrijke culturele locatie is voor de kunstwereld.

Is de absint die we vandaag drinken identiek aan die uit de tijd van Baudelaire (19^de eeuw), of is ze aangepast aan de huidige regelgeving?
De absint van vandaag heeft hetzelfde alcoholpercentage als toen, namelijk tussen de 68% en 72%. Ze wordt samengesteld uit dezelfde planten en volgens dezelfde recepten.

Het enige verschil is dat de absintplant een molecule bevat die thujon heet. In hoge doses kan die neurologische stoornissen en stuipen veroorzaken. Tegenwoordig is die stof vrijwel overal gereguleerd. De toegestane limiet is nu 35 mg/l, terwijl het vroeger tot ongeveer 300 mg/l kon oplopen. De huidige receptuur bevat dus minder absintplant dan vroeger, maar dat is de enige wijziging ten opzichte van de oude absint.

Absint wordt vaak geassocieerd met kunstenaars en schrijvers uit de 19e eeuw. Waarom heeft het zo'n diepe indruk achtergelaten in de collectieve verbeelding?
De 19e eeuw was een tijdperk van industrialisatie, gekenmerkt door enorme ontdekkingen en innovaties. In een periode waarin men voornamelijk wijn of aperitieven op basis van geïnfuseerde wijn zoals kina dronk, verscheen plots deze nieuwigheid: een drank op basis van gedistilleerde kruiden met een sterke anijssmaak. Dat was ongezien.

Daarnaast introduceerde absint een uniek ritueel: om het te drinken, voegde men koud water toe, maar niet zomaar. Men plaatste een geperforeerde lepel op het glas, legde er een suikerklontje op en liet het koude water druppelsgewijs op de suiker vallen. De gesuikerde waterstraal verdunt langzaam de absint, die oorspronkelijk transparant was, en maakt haar troebel. Er zit iets magisch in deze transformatie. Dit ritueel, dat een sterk sociaal aspect had, droeg bij aan de aantrekkingskracht van de drank. Wanneer absint troebel wordt, komen de aroma’s vrij, en om die bijna sprookjesachtige verandering te beschrijven, noemden dichters haar de “Groene Fee”.

Een ander belangrijk element is de rol van kunstenaars. De impressionisten werden vaak geweigerd in de officiële tentoonstellingssalons, omdat hun kunst niet voldeed aan de academische normen van die tijd. Ze richtten daarom de Salon des Refusés op en exposeerden hun werken in cafés, die destijds essentiële sociale ontmoetingsplaatsen waren. Het was er warmer dan in hun koude zolderkamers, en cafébazen waren soms gul genoeg om hen een drankje of een maaltijd aan te bieden.

Men spreekt vaak over mannen die met absint geassocieerd worden, zoals Van Gogh of Baudelaire. Zijn er ook vrouwen die een belangrijke rol hebben gespeeld in de geschiedenis van absint, maar minder bekend zijn?

Persoonlijk ken ik geen schilderijen van vrouwen die andere vrouwen hebben afgebeeld met absint als thema. Maar er bestaat wel de affiche Terminus, waarop Sarah Bernhardt reclame maakt voor de absint Terminus.

Vrouwen dronken echter wel absint enin grafische voorstellingen komen ze vaak voor. Vaak worden ze op een suggestieve manier weergegeven: met een diep decolleté, een speelse blik, en vaak in een houding die erop lijkt te wijzen dat ze een bourgeois willen verleiden in een cabinet particulier, een fles absint in de hand.

Ik denk bijvoorbeeld aan de affiche van Pernod gemaakt door Leonetto Cappiello, een zeer bekende affichekunstenaar. In dit werk wordt een vrouw samen met absint afgebeeld. Ik heb trouwens een heel boek gewijd aan affiches van absint, waarin veel vrouwelijke voorstellingen te vinden zijn. Daarnaast heb ik een boek geschreven over vrouwen en absint, dat nog steeds verkrijgbaar is bij Éditions Équinoxe.

Vrouwen met absint kwamen in alle sociale milieus voor: van studentes en bourgeoisvrouwen tot vrouwen uit het volk. In de iconografie worden ze keer op keer afgebeeld met deze drank.

Een opvallend voorbeeld is de affiche Absinthe Robette, een van de mooiste Art Nouveau-affiches over absint. Meneer Robette, die deze absint produceerde, was trouwens Belg en afkomstig uit Mons.

Hoe wordt absint vandaag de dag gezien, en is er sprake van een hernieuwde interesse in deze sterke drank?
In Frankrijk, net als elders, heeft absint lange tijd een zeer slechte reputatie gehad, omdat het geassocieerd werd met het alcoholisme van de arbeidersklasse in de 19e eeuw. Het werd het symbool van sociale ellende. Zeer slechte absint, van dubieuze herkomst en vaak vervalst, werd goedkoper verkocht dan wijn. Daarom hebben veel Fransen nog steeds het beeld van absint als een drank die mensen gek maakte.

Vandaag begint dat beeld langzaam te veranderen. Degenen die absint proeven, vinden het vaak veel beter dan pastis, wat niet verrassend is: absint bestaat uit een tiental gedistilleerde planten, die hun essentiële oliën volledig vrijgeven.

Toch blijft het een nicheproduct. Absint is relatief duur: een fles van 70 cl kost ongeveer 45 euro of meer. Daardoor trekt het vooral een kleine groep kenners en liefhebbers aan.

De huidige interesse in absint ligt vooral in zijn historische betekenis. Deze drank heeft een hele periode begeleid en was getuige van verschillende lagen van de samenleving. Omdat het in alle sociale milieus werd gedronken, heeft absint een onmiskenbare erfgoed- en culturele waarde.

Na zoveel jaren van onderzoek en passie voor absint, wat is uw grootste wens voor de toekomst ervan?
De toekomst van absint als alcoholische drank is onzeker, vooral in Frankrijk, waar de alcoholconsumptie afneemt. Er zijn veel campagnes om alcoholisme te voorkomen, en het is belangrijk te onthouden dat absint een sterke drank is, rijk aan essentiële oliën, en daardoor verslavend kan zijn.

Maar wat voor mij essentieel blijft, is dat absint blijft schitteren door zijn 19e-eeuwse uitstraling. Er valt zoveel te ontdekken in de literatuur, de kunst, de sociale geschiedenis… en in nog veel meer domeinen.

Wat me echt blij maakt, is dat La Fée Verte blijft voortleven in Auvers-sur-Oise, een plek waar ze volledig thuishoort naast de impressionisten.

Wilt u een bezoek brengen aan het absintmuseum: www.musee-absinthe.com ( Website momenteel in aanbouw, maar het museum opent op 1 april)

Wilt u meer weten over absint? Neem dan zeker een kijkje op de blog van Marie-Claude Delahaye: www.absinthemuseum-auvers.over-blog.com