Veel wijnliefhebbers geloven dat de beste wijnen van oude wijnstokken komen. Daarom vind je almaar meer flessen in de schappen van vakhandel en supermarkt die 'Old Vines' of 'Vieilles Vignes' vermelden. En het werkt! De prijzen van deze wijnen zijn inderdaad hoger en de wijnen worden doorgaans beter beoordeeld. Maar kunnen we concluderen dat er een direct verband is tussen de leeftijd van de wijnstok en de kwaliteit van de wijn? Pedro Ballesteros MW bekeek het van dichterbij.

De wijnstok is in de meeste gevallen een combinatie van een Amerikaanse plant (de onderstok) en een Europese druivenstok of Vitis Vinifera (de ent) als bovengrondse deel dat de vruchten voortbrengt. De constitutie van de druif, dat wil zeggen de potentiële kwaliteit van toekomstige wijnen, hangt af van de genetica (het ras), de groeiomstandigheden en de weersomstandigheden van de laatste twee seizoenen.

Wijnstokken dragen fruit vanaf hun vroegste jaren, meestal het tweede of derde jaar. Klimatologische en groeiomstandigheden zijn natuurlijk niet afhankelijk van de ouderdom van de wijnstok. Het fruit kan zelf in de jonge jaren van bijzonder goede kwaliteit zijn. Zo is het te verklaren dat in het beroemde Judgement of Paris, waarbij Californische wijnen de beste rode Bordeaux en witte Bourgogne versloegen in een blinde degustatie (georganiseerd door Fransen), de twee winnaars, Château Montelena en Stags Leap, afkomstig waren van jonge wijnstokken. De Franse wijngaarden waren ouder, maar dat leverde geen voordeel op.

(lees verder onder de foto)

Geen wetenschappelijk bewijs

In feite is de enige rijping en ouderdom die telt, die van het deel van de wijnstok dat volledig onafhankelijk is van de genetica van de wijn, dus de onderstok. De beroemde mythe over de wortels die mineralen naar de druiven brengen, waardoor ze een onderscheidende expressie van terroir krijgen, heeft geen enkel wetenschappelijk bewijs. Dus de invloed van de wortels is indirect: ze kunnen de kracht en stabiliteit van de plant wijzigen in het licht van klimatologische risico's.

Als we het over oude wijnstokken hebben, hebben we het in feite over oude wortels. Bijgevolg kan een wijngaard van bijvoorbeeld vijf jaar oud buitengewone wijnen produceren, op voorwaarde dat de natuurlijke en culturele omstandigheden goed zijn. Maar leeftijd alleen is nooit een garantie voor kwaliteit geweest. Dus wat is een oude wijnstok? De meest gangbare definitie is: een wijnstok die 35 jaar of ouder is aangeplant. Rekening houdend met het feit dat wijnstokken meer dan honderd jaar oud kunnen worden, lijkt de bewering dat wijnstokken van 35 jaar 'oud' zijn een beetje overdreven, niet? Eigenlijk zouden we deze wijnstokken 'volwassen' moeten noemen, met andere woorden, wijnstokken met een gemiddelde potentiële productiviteit en een significante wortelontwikkeling. Maar het concept van 'volwassen wijnstokken' is waarschijnlijk een minder goed verkoopargument dan 'oude wijnstokken'.

En toch...

Een wijnstok noemen we echt oud wanneer zijn groeikracht beperkter wordt. Hij kan overleven, maar ten koste van lagere opbrengsten. Dit is de leeftijd waarop de teler, op zoek naar een compromis tussen kwaliteit en kwantiteit (dus inkomsten), vaak besluit om de wijnstokken te rooien. Dat kan na 50, 60 of zelfs 80 jaar zijn. Ik weet niet of de wijnen van deze wijnstokken beter zijn dan andere, maar ik ben er zeker van dat de investering van zonne-energie om de bodem verstandig te bezetten, de ecosystemen die deze planten hebben gecreëerd, het wonder van planten die het geheugen van verschillende generaties mensen vasthouden, onze aandacht verdienen (sommigen beweren dat oude wijnstokken een geheugen hebben en verstandiger met water omspringen). Het is bijna alsof we ons erfgoed beschermen. Er moet iets gedaan worden om het ontwortelen van oude wijnstokken te voorkomen, eerder uit respect dan voor de smaak. En wij consumenten kunnen helpen door de echt oude wijnstokken te selecteren. Maar om dit te bereiken hebben we een iets serieuzere definitie nodig, één die gebaseerd is op historische criteria en het behoud van landschappen en ecosystemen, in plaats van commerciële criteria zoals die momenteel gelden voor wijngaarden. Ergens een wetenschapper die zich geroepen voet?